ομιλία για τον σχολικό εκφοβισμό

 BULLYING (σχολικός εκφοβισμός)

Σήμερα Παρασκευή 6/3/2015, στο σχολείο μας πραγματοποιήθηκε 
ομιλία της εκπαιδευτικού Εφης Καλογεροπούλου
για τον σχολικό εκφοβισμό.
Η ομιλία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της δράσης του "κοινωνικού σχολείου".

Σχολικός εκφοβισμός – Ορισμός

Στην ουσία αναφέρεται στην βία μεταξύ παιδιών.
Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού μελετήθηκε για πρώτη φορά το 1978 στη Νορβηγία και 9 χρόνια μετά, το 1987, σε πολλά επιστημονικά περιοδικά εμφανίζεται ο σχετικός όρος “bullying”.
κοινώς «νταηλίκι»!!!!!!!!
Στο φαινόμενο του bullying εμπλέκονται πολλά μέρη

• Το παιδί που δέχεται βία
• Το παιδί ή ομάδα παιδιών που ασκεί βία
• Τα παιδιά θεατές
• Οι εκπαιδευτικοί
• Οι γονείς

Σύμφωνα με τον Olweus σχολική βία και σχολικός εκφοβισμός παρατηρείται όταν ένα παιδί «εκτίθεται, κατ’ επανάληψη και σε διάρκεια χρόνου, σε αρνητικές πράξεις από ένα ή περισσότερα άτομα.»

Ο όρος «αρνητική πράξη» αναφέρεται στην πράξη εκείνη με την οποία «ένα άτομο προκαλεί εσκεμμένη βλάβη ή συναισθηματική δυσκολία σε άλλο άτομο, μέσω σωματικής επαφής, λεκτικώς ή με άλλους τρόπους.»

Μια σημαντική παράμετρος που τίθεται είναι η έννοια της επανάληψης

Επίσης περιλαμβάνει ανισορροπία δύναμης ή εξουσίας μεταξύ του παιδιού που εκφοβίζει και του παιδιού που εκφοβίζεται

Η τελευταία παράμετρος έχει να κάνει με τις μορφές του σχολικού εκφοβισμού ο οποίος μπορεί να είναι σωματικός, λεκτικός ή με οποιαδήποτε άλλη μορφή.

Γενικά το Bullying μπορεί να περιλαμβάνει

Άσκηση φυσικής βίας, χτυπήματα, τσιμπήματα, δαγκωνιές, σπρωξίματα,

Εσκεμμένο ή συχνό αποκλεισμό μαθητών από κοινωνικές δραστηριότητες, κοινωνική απομόνωση ή αποκλεισμό///Σεξουαλική παρενόχληση

 Χρησιμοποίηση υβριστικών ή περιπαικτικών εκφράσεων, πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία

Απειλές και εκβιασμό ///Υβριστικές ή περιπαικτικές εκφράσεις για τη φυλή, την εθνικότητα, τη θρησκεία, την ταυτότητα αναπηρίας, τη σεξουαλική ταυτότητα του θύματος

Κλοπές ή και Ζημιές στα προσωπικά αντικείμενα του θύματος

Επιδιωκόμενη απομάκρυνση των φίλων

Διάδοση κακοηθών και ψευδών φημών

Ηλεκτρονικό bullying cyber bullying (Το cyberbullying περιγράφεται ως "η επαναλαμβανόμενη και εκ προθέσεων βλάβη που προκαλείται διαμέσου της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών" Το Cyberbullying εμφανίζεται συχνότερα σε ιστότοπους όπου συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός εφήβων)

Το παιδί που εκφοβίζει – Προφίλ

Στην εκδήλωση του φαινόμενου ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει το παιδί (ή ομάδα παιδιών) που εκφοβίζουν το οποίο συχνά γεννά αντιφατικά συναισθήματα. Σε πολλούς ανθρώπους γεννά θυμό και αγανάκτηση ενώ πολλοί αναγνωρίζουν την ανάγκη για στήριξη που έχει αυτό το παιδί.

Πάντα θα πρέπει να θυμόμαστε ότι πίσω από ένα παιδί που εκφοβίζει θα βρεθούν

 ● Ανάγκη για κυριαρχία πάνω σε άλλους
 ● Αδυναμία ελέγχου παρορμήσεων
 ● Μειωμένη ικανότητα αυτοελέγχου
 ● Αδυναμία τήρησης κανόνων και ορίων
 ● Ασυνήθιστα χαμηλό άγχος
 ● Διογκωμένη αυτοεικόνα
 ● Έλλειψη αίσθησης του μέτρου
 ● Η δημοτικότητα τους βρίσκεται στο μέσο όρο ή κάτω από αυτόν και χαμηλώνει καθώς προσχωρούν στις εκπαιδευτικές βαθμίδες
 ● Είναι εχθρικό απέναντι στο περιβάλλον του (ιδιαίτερα σε γονείς και εκπαιδευτικούς)
 ● Απόλυτη έλλειψη ενσυναίσθησης
 ● Είναι δυνατό να περιβάλλονται από άλλους συμμαθητές τους οι οποίοι δεν εκφοβίζουν άμεσα αλλά ενισχύουν το παιδί που εκφοβίζει

Εάν δεν ληφθεί άμεσα η κατάλληλη φροντίδα υπάρχουν αυξημένα ποσοστά μελλοντικής
● παραβατικής συμπεριφοράς,
 ● χρήσης ουσιών και
 ● εμπλοκής με το νόμο

Το παιδί που βιώνει εκφοβισμό - Προφίλ                                

Το παιδί που εκφοβίζει επιλέγει το παιδί που θα εκφοβίσει πολύ συγκεκριμένα και καθόλου τυχαία. Συνήθως θα επιλέξει παιδί που:

● Διαφέρει με κάποιον τρόπο από τα υπόλοιπα (είναι από άλλη χώρα, έχει άλλη θρησκεία, φοράει σιδεράκια γενικά παιδί που διαφέρει από τη μέση εικόνα ενός μαθητή)
● Δύσκολα θα βοηθήσει κάποιος (παιδιά μοναχικά που δεν κάνουν εύκολα φίλους)
● Που είναι «λιγότερα» δυνατά

Ωστόσο και το παιδί που βιώνει εκφοβισμό γεννά πολλές φορές αντικρουόμενα συναισθήματα. Πολλές φορές γεννά συναισθήματα θυμού προς γονείς, εκπαιδευτικούς και συμμαθητές καθώς είτε δεν του αναγνωρίζουν την αδυναμία του να αντιδράσει είτε θεωρούν ότι αυτό ευθύνεται για τον εκφοβισμό που βιώνει.

Σε γενικές γραμμές πολλά από τα στοιχεία της προσωπικότητας του παιδιού που βιώνει τον εκφοβισμό ευνοούν την στοχοποίηση τους.

Στο σημείο αυτό θα αναφερθεί ότι τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό παρουσιάζουν:

● χαμηλή αυτοεκτίμηση,
● αδυναμία επίλυσης προβλημάτων,
● καταθλιπτικά στοιχεία,
● συναισθηματικές δυσκολίες,
● αίσθημα μοναξιάς,
● χαμηλές σχολικές επιδόσεις και απουσίες
● Διαταραχές συμπεριφοράς
● Ψυχολογικά / ψυχοσωματικά προβλήματα (πονοκέφαλοι, κοιλιακά άλγη, ενούρηση, διαταραχές ύπνου)
● Άγχος
● Φοβίες
● Δεν μπορούν να μείνουν μόνα
● Αποφεύγουν τη βλεμματική επαφή

Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο συναισθηματικός κόσμος των παιδιών, ο οποίος στην περίπτωση του σχολικού εκφοβισμού δεν διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη μορφή βίας. Τα παιδιά βιώνουν:

    » Θυμό
Για αυτό που τους συμβαίνει, που δεν μπορούν να αντιδράσουν. Ο θυμός συνήθως εκφράζεται σε οικεία αγαπημένα πρόσωπα όπως ο πατέρας, η μητέρα ή ο αδελφός

    » Ντροπή
Ντρέπονται για αυτό που τους συμβαίνει και θεωρούν ότι όλοι οι συμμαθητές τους, τους θεωρούν δειλούς/ δειλές. Έτσι δυσκολεύονται να κάνουν φίλους καθώς θεωρούν εκ προοιμίου ότι κανείς δεν θα τους θέλει για φίλους. Επίσης ντρέπονται να το αποκαλύψουν στους γονείς τους καθώς θα τους «απογοητεύσουν»

    » Ενοχή
Θεωρούν ότι εκείνοι φταίνε για αυτό που γίνεται, (πχ. «με λένε γυαλάκια -} φοράω γυαλιά -} άρα έχουν δίκιο -} είμαι γυαλάκιας).

    » Φόβος
Ζουν συνεχώς με το συναίσθημα ότι θα τους κοροϊδέψουν, ότι θα γελάσουν μαζί τους

Ο συνδυασμός του θυμού - φόβου- ντροπής και ενοχής οδηγούν τα παιδιά να μην λένε σε κανένα αυτό που τους συμβαίνει και συνεπώς να μην ζητάνε βοήθεια. Αυτή η συναισθηματική απομόνωση οδηγεί στην γενικότερη απομόνωση των παιδιών.

Εάν δεν λάβουν την κατάλληλη στήριξη στο μέλλον είναι δυνατό να επιδείξουν αδυναμία:

● να αναλάβουν ευθύνες,
● να επιδείξουν συνέπεια στον κοινωνικό τους ρόλο,
● να συνάψουν διαπροσωπικές σχέσεις
● να έχουν ομαλή σεξουαλική ζωή

Ο ρόλος των παιδιών θεατών

Σημείο - κλειδί στην εμφάνιση του φαινόμενου αποτελούν τα παιδιά - θεατές. Με την συμπεριφορά τους διευκολύνουν ή λειτουργούν ανασταλτικά στην εμφάνιση του φαινόμενου.

Οι αναμενόμενες αντιδράσεις των υπόλοιπων παιδιών είναι:

 ● Να γελάσουν
 ● Να χαμογελάσουν
 ● Να αδιαφορήσουν
 ● Να μιλήσουν στο διπλανό τους και να σχολιάσουν αυτό που γίνεται είτε θετικά είτε αρνητικά
 ● Να κοιτούν και να μην κάνουν απολύτως τίποτε

Οι συγκεκριμένες αντιδράσεις ενισχύουν την συμπεριφορά του παιδιού που ασκεί βία καθώς με το να γελάσουν / χαμογελάσουν οι υπόλοιποι ή να σχολιάσουν το γεγονός έχει επιτύχει να κερδίσει την προσοχή τους.

Στις υπόλοιπες αντιδράσεις αδιαφορία / απραξία είτε δεν δίνει σημασία είτε εντείνει την επιθετική συμπεριφορά προς το παιδί προκειμένου να «κερδίσει» και αυτούς.

Από την άλλη πλευρά οι συγκεκριμένες αντιδράσεις επηρεάζουν σημαντικά το παιδί που δέχεται εκφοβισμό. Το γέλιο, το χαμόγελο, η αδιαφορία και η απραξία ενισχύουν τη μοναξιά του παιδιού και σε ένα δεύτερο επίπεδο την επιβεβαίωση της πράξης του παιδιού που εκφοβίζει και άρα ενισχύει την ενοχή του παιδιού.

Επίσης ο σχολιασμός του γεγονότος ενισχύει με τη σειρά του και την ντροπή που βιώνει το παιδί και τη μοναξιά του.

Συμβουλές σε παιδιά θεατές

Πολλά γεγονότα συμβαίνουν στο σχολείο. Σε κάποια πρωταγωνιστούμε και σε κάποια είμαστε απλά θεατές. Είναι όμως έτσι; Είμαστε απλά θεατές στις δυσκολίες ενός συμμαθητή μας;

Σκεφτείτε:

1.    Όλοι έχουμε δικαίωμα να είμαστε διαφορετικοί.
2. Πόσο σοβαρό είναι αυτό που συμβαίνει στο συμμαθητή μας
3. Πως μπορεί να αισθάνεται όταν εσείς γελάτε ή δεν κάνετε κάτι
4. Το να είστε φιλικοί με το παιδί μπορεί να το κάνει να αισθανθεί καλύτερα
5. Το να μιλήσετε σε κάποιον (γονέα - εκπαιδευτικό) δεν είναι «κάρφωμα». Είναι βοήθεια και στα δυο παιδιά
6. Ενημερωθείτε για το σχολικό εκφοβισμό
7. Μην επιτρέπετε με γέλια και κουβέντες να συνεχίζεται αυτή η κατάσταση
8. Κάλεσε στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, δωρεάν και ανώνυμα, για να μιλήσεις με κάποιον ψυχολόγο

Συμβουλές στους γονείς του παιδιού που εκφοβίζει

Εάν ενημερωθείτε ότι το παιδί σας εκφοβίζει άλλα παιδιά μην πανικόβληθείτε, ούτε να σπεύσετε να αρνηθείτε το γεγονός ή να το δικαιολογήσετε. Είναι κάτι που δεν βοηθάει το παιδί σας και πρέπει να στο σταματήσετε.

1. Παρατηρήστε τη συμπεριφορά του παιδιού σας. Δείτε πως αντιδράει σε διάφορες συνθήκες

2. Παρατηρήστε την δική σας συμπεριφορά. Το πώς μιλάμε στο τηλέφωνο, πως μιλάμε όταν βλέπουμε τηλεόραση.

3. Θυμηθείτε ότι τα παιδιά μας μιμούνται τη δική μας συμπεριφορά

4. Εξηγήστε στο παιδί σας τα στοιχεία της συμπεριφοράς του που σας προβληματίζουν. Χαρακτηρίστε τη συμπεριφορά και όχι το παιδί

5. Εξηγήστε στο παιδί σας ότι όλοι έχουν δικαίωμα στην διαφορετικότητα
6. Επικοινωνήστε του το συναίσθημα των άλλων παιδιών
7. Κουβεντιάστε με τον εκπαιδευτικό
8. Τονώστε τα θετικά του στοιχεία της προσωπικότητας του
9. Πείτε του ότι το αγαπάτε

10. Κάλεσε στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, δωρεάν και ανώνυμα, για να μιλήσεις με κάποιον ψυχολόγο

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών

Στην εκδήλωση ενός φαινόμενου μέσα στο σχολικό πλαίσιο πρώτο λόγο οφείλουν να έχουν και οι εκπαιδευτικοί.

Σε γενικές γραμμές ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να:
 ● ενημερωθεί για το φαινόμενο και ως συνέπεια να γίνει ικανότερος να το αναγνωρίζει να το σταματά άμεσα και να μπορεί να αναπτύξει στη συνέχεια προγράμματα ή τεχνικές παρέμβασης για εκτόνωση του
 ● Μην αγνοήσει ή υποτιμήσει κάτι που του αναφέρει το παιδί
 ● Κάνει άμεση και αυστηρή παρατήρηση αμέσως μετά το περιστατικό
 ● Να αξιοποιήσει τη «δύναμη» του παιδιού που ασκεί βία σε θετικές συμπεριφορές
 ● Να αναπτύξει δραστηριότητες σχετικά με το φαινόμενο (συζήτηση, παιχνίδι ρόλων, ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων)
 ● Να Δημιουργήσει θετικό κλίμα στο σχολείο
 ● Να προστατεύσει το παιδί που δέχεται τη βία, να μη του ζητάτε να εξηγήσει μπροστά σε άλλους τι έχει γίνει, αλλά σε κατ’ ιδίαν συνάντηση να γίνεται προσπάθεια αποενοχοποίησης και συναισθηματικής ενίσχυσης

Επίσης:
 ● Συστήνεται να αποφεύγεται η ποινικοποίηση της πράξης και η τιμωρία του παιδιού με αποβολές από τη σχολική μονάδα καθώς δεν είναι αποτελεσματικές.
 ● Θα πρέπει να δημιουργείται τέτοιο κλίμα στο σχολείο ουτώς ώστε να μην καλύτονται τέτοια μυστικά.
 ● Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μην ζητηθεί η «συμφιλίωση» μεταξύ παιδιού που δέχεται βία και παιδιού που ασκεί βία καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να επαναθυματοποιηθεί το ένα παιδί και το άλλο να επιβεβαιώσει την «δύναμη» και κυριαρχία» του.

Συμβουλές σε γονείς παιδιού που βιώνει εκφοβισμό

Σίγουρα το να έχει το παιδί μας μια εμπειρία εκφοβισμού είναι κάτι που κανείς μας δεν επιθυμεί. Ωστόσο μπορεί να συμβεί και θα πρέπει να το διαχειριστούμε σαν γονείς

1. Παρατηρήστε τη συμπεριφορά του παιδιού σας. Οποιαδήποτε ξαφνική και χωρίς εμφανή αιτία αλλαγή στη συμπεριφορά τους ας μας προβληματίσειΚουβεντιάστε σε πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης με το παιδί σας για την εμπειρία του

2.Αποενοχοποιήστε το παιδί

Επιβραβεύστε το παιδί σας για την αποκάλυψη και δηλώστε 

2. Επικοινωνήστε  ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται έτσι
3. Μην του ζητήσετε να κάνει στο άλλο παιδί «τα ίδια»
4. Καταδείξτε τη σημασία του να έχει επικοινωνία με το δάσκαλο
5. Εξηγήστε τη διαφορά του «μαρτυράω» από το «ζητάω» βοήθεια
6. Επικοινωνήστε και εσείς με το δάσκαλο
7. Κάλεσε στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, δωρεάν και ανώνυμα, για να μιλήσεις με κάποιον ψυχολόγο.
    
8. Στοιχεία για τη δημοσίευση αυτή   αντλήθηκαν απο     εδώ
9.     

ερευνα-καταχώρηση υλικού : Εφη Καλογεροπούλου

Weapon of Choice - Photography Essay from Pixel1080 on Vimeo.